#माझ्यातलीमी
#ब्लाॅगलेखनटास्क
(१८/११/२०२५)
#स्वप्नीलकळ्या 🥀
🌸🌸🌸🌸🌸🌸🌸🌸🌸🌸🌸🌸🌸
#आजीच्या_खास_आठवणी
“रम्य ते बालपण आणि रम्य त्या आजीच्या खास आठवणी”
माझ्या आयुष्यात माझी आजी माझ्यासाठी खूप खूप खास व्यक्ती
होती व अजूनही माझ्या मनातल्या गाभाऱ्यात ती खासच आहे. जीवनात आजी असण्याने माझे आयुष्य खरोखरच खूप सुंदर होते. आज माझेच वय एकाहत्तर झाले आहे. मीच आता आजी झाली आहे.
माझी आजी देवाघरी जाऊन बरेच वर्ष झालेत .पण ती असतांनाच्या गोड आठवणी अजूनही माझ्या डोळ्यांसमोर तरळतात.
माझे बालपण एका ठिकाणी असे गेलेच नाही . कारण आई व बाबा दोघेही सरकारी नोकरीत असल्याने सतत बदल्या व्हायच्या.पण त्या बहुतेक छोट्या गांवात किंवा तालुक्याच्या ठिकाणीच व्हायच्या.
मी सहा वर्षांची असतांना आई शिक्षिकेच्या ट्रेनिंगसाठी अमरावतीसारख्या ठिकाणी वर्षभर वसतीगृहात रहायला गेल्याने माझी रवानगी आजीकडे विदर्भातील परतवाड्यासारख्या लहानशा गावात झाली. चौथीपर्यंत २-३ वर्षे मी आजीकडेच राहिले. शिवाय नंतरही दर उन्हाळ्याच्या सुट्टीत दोन महिने आजीकडेच मुक्काम असायचा.
आजीशी नातवंडांचे नाते जास्तीच लाडाचे व प्रेमाचे असते तसेच ते माझेही होते.
आजीने मला तेथील नगरपालिकेच्या शाळेत दुसऱ्या इयत्तेत घातले होते. दररोज साडेअकरा वाजता शाळा असायची. पण आम्ही दररोज सकाळी लवकरच उठायचो. जरी परतवाडा लहान गांव असले तरी तेथील विदर्भ मिल प्रसिद्ध आहे. माझ्या जन्माच्या पूर्वीपासून ती आहे.(अजूनही आहे) पहाटे५:३०वाजता मिलचा भोंगा वाजला की पहिली शिफ्ट सुरू व्हायची.माझा जन्मही ५:३०चा भोंगा वाजत असतांना घरीच झाला अशी आजी नेहमी सांगायची.
म्हणजे जन्माला आल्याबरोबर संपूर्ण गांवाला भोंगा वाजवित वर्दी दिली असे म्हणायला हरकत नाही.ही कल्पना माझ्या आता डोक्यात आली बरं कां!
उठल्याबरोबर कुठूनतरी कोंबड्याने दिलेली कुकूऽच कूऽऽ बांग कानी पडायची .आमचे दंतमंजनाने दात घासणे होईपर्यंत आजीचा फड्याने अंगण झाडण्याचा कार्यक्रम चालायचा.ते झाले की लगेच सडासंमार्जन. सकाळी घरोघरी उठल्याबरोबर हेच दृष्य दिसायचे. सड्याचे पाणी शिंपडतांना होणारा तो विशिष्ट सपक सपक आवाज अजूनही माझ्या कानात घुमतो व शेणाचा येणारा तो विशिष्ट वास! आता शहरीकरणामुळे अत्यंत दुर्मिळ झाला आहे ह्याची जाणीव आज जास्तीच प्रकर्षाने जाणवते.
नंतर तुळशी वृंदावनापुढे व अंगणात आजी ठिपक्यांची सुंदर अशी रांगोळी काढायची.
दररोज पहाटे पहाटे दूधवाला सायकलची किरिंग किंरिग घंटी वाजवत ह्या घरून त्या घरी दूध वाटप करीत जायचा.दोन्ही बाजूला किटल्या अडकवलेल्या असायच्या. त्याकाळी दूधाची पिशवी वगैरे प्रकारच नव्हता.लिटरचे माप होते . त्याने पूर्ण भांडे गच्च भरून दूध टाकावे अशी माझी मागणी असायची पण तो बापडा लिटरने मोजून दूध भांड्यात ओतायचा. भांडे मलाच घरात घेवून जायचे असायचे. “बाय, सांभाळून नेजो बाय!”असे त्याचे तोंडी असलेले वाक्य अजूनही माझ्या कानांत स्पष्टपणे ऐकू येते.हलत- डुलत हेलकावे खात असलेले दूधाचे भांडे घेऊन आमची स्वारी स्वयंपाक घरात जायची.
आजीकडे चूलीवरच स्वयंपाक असायचा .त्यावर आजी दूध तापवायला ठेवायची. सकाळी मी उठण्यापूर्वीच आजीने स्वयंपाकघर व चूल ,ओटा शेणाने सारवलेला असायचा. दात घासून झाले की गरमागरम दूध आणि माझ्या आजीने घरी बनविलेली कणकेची बिस्किटे खाण्याची मजा काही औरच होती. ती चव आता असंख्य वेगवेगळ्या मारी वा तद्दन प्रकारच्या मोठमोठ्या बेकरीमेड बिस्कीटांच्या पासंगाला ही येत नाही.
आजीच्या परसदारी खूप मोठा बगीचा होता.जाई-जुई,चमेली,
मोगरा, गुलाब , सदाफुली यासारखी बरीच झाडें दिमाखात डोलत असायची तर तघर, कण्हेर सारखी बारामाही फुलें देणारी झाडे मोसमात तर फुलांनी डवरलेली असायची.थोडी मोठी झाल्यानंतर तर मी पांढरेशुभ्र असलेले तघराचे झाड फुलें तोडून हिरवे करून टाकायचे. लहानपणापासून मी निसर्ग व फुलवेडी.चमेली , मोगरा,अबोलीचा
गजरा मला अत्यंत प्रिय.लांबलचक केसांची आजीने घालून दिलेल्या घोडावेणीवर (त्याकाळी खूप पद्धत होती) केव्हा गजरा लावते असे झाले असायचे. आंघोळ झाल्यावर नटणे म्हणजे पावडर कुंकू लावणे. तेव्हा बाटलीत ओले कुंकू मिळायचे व उभे गंध लावून खाली एक किंवा तीन ठिपके द्यायची पद्धत होती.आजी सांगायची बालकमंदिरात जात होती तेव्हापासून केसांवर रोज शेवंतीची वा फुलवेणी लागायची.त्यासाठी दूधाच्या रतीबाप्रमाणे गजरावालीचा रतिब लावला होता .नटून थाटून झाले की देवाला हात जोडायचे व गणपतीचे स्तोत्र म्हणायचे. तोपर्यंत आजीने चुलीवर केलेल्या गरमागरम थालीपीठ व लोण्यावर तर कधी कणकेची उकडपेंडी तर कधी गुरगुटीत मऊभात-लोणकढे तूप-मेतकूटावर ताव मारायचा की झाला आजच्याप्रमाणे ब्रेकफास्ट. ..!!
…..तिकडे दारावर दहीवालीची हाकाळी यायची.एवढ्या मोठ्या दह्याने भरलेल्या मडक्यात पांढरेशुभ्र कवड्या दही बघूनच मला आनंद वाटायचा. कधी कधी विकायला लोणी पण असायचे तिच्याकडे.
दुसरीकडे आजूबाजूच्या परिसरातील भाजी विकणारी भाजीवाली बाई ताज्या ताज्या हिरव्यागार मेथी-पालकाच्या जुड्या घ्या म्हणून आजीलाआग्रह करायची.त्याकाळांत फ्रिज वगैरे प्रकार नसल्याने रोजच्या रोज दारावर आलेली ताजी भाजी घेऊनच सकाळ संध्याकाळ घरात भाजी होत असे.अबब! किती वेगवेगळी नावे असलेल्या भाज्या मी खाल्या असतील त्या काळात! आता दृष्टीसही पडत नाही जसे की मटाळू, हेट्याची फुले वगैरे.तुरीच्या शेंगा विदर्भातील वैशिष्ट्य.त्याच्या
सोलाण्याची आमटी,उसळ आजी सकाळच्या जेवणात करायची.
सगळा स्वयंपाक चुलीवरच.
एकीकडे चुलीच्या वैलावर वरण शिजत असायचे.गरमागरम साधं वरणभात -तूप -लिंबू, आजीने केलेली भाजी,चटणी_कोशिंबीर,
लोणचं ,गरमागरम फुलका वा पोळी,ताक वा मठ्ठा असे सर्वांगीण परिपूर्ण जेवण दहा साडेदहाच्या सुमारास व्हायचे. जेवण झाले की शाळेच्या मार्गाला लागायचे.तेव्हा शाळा कितीही लांब असली तरी वनटू करत पायीपायीच जावे लागायचे. अशी ही गावाकडची माझी सर्वांगसुंदर अशी सकाळ असायची.
संध्याकाळी शाळेतून घरी आल्यावर
हातपाय धुवून आजीने दिलेल्या खाऊवर ताव मारायचा.नंतर शेजारच्या बरोबरीच्या मुलामुलींं सोबत थोडावेळ खेळायचे.नंतर तिन्ही सांजेला घरात येऊन हातपाय धुवायचे.देवापाशी व तुळशीवृंदावनाजवळ दिवा लावलेला असायचा.शुभंकरोती व गणपती स्तोत्र म्हणून झाले की लगेच पाढे म्हणायचे. त्यावेळी आजीच्या घरी लाईट आलेले नव्हते.त्यामुळे घरात
कंदील व चिमणीच्या उजेडातच सर्व व्यवहार चालायचे. रात्री नऊ वाजता आम्ही सर्वजण झोपून जायचो.
आजीने त्या तीन चार वर्षांत जे संस्कार केले ज्या चांगल्या गोष्टी शिकविल्या त्या आजतागायत मी विसरलेली नाही.रात्री झोपतांना ती दररोज रामायण, महाभारतातील गोष्टी सांगायची.त्या कथांमधील चांगले वाईट काय हे निष्कर्ष पण कथेच्या शेवटी सांगायची.थोडक्यांत कथेचं तात्पर्य काय आहे? त्यामुळे लहानपणापासूनच चांगले कर्म कोणते, वाईट कर्म कोणते ह्याचा विचार करण्याची संवय लागली असावी व ती आजपर्यंत टिकलेली आहे.
आता फक्त आजी व तिच्या त्या आठवणी काढायच्या व त्यांच्या गोड स्मृतीत आनंदाने रममाण व्हायचे एवढेच काय ते हातात शिल्लक राहिले आहे. ते गांवही आता शहरात रुपांतरीत झाले आहे. आता ना आजी राहिली , ना आजीचे ते घर !सगळेच बदलले आहे, पण आजीच्या सहवासातील गोड आठवणी मात्र तशाच आहेत. त्या मात्र कोणीही पुसून टाकू शकणार नाही. त्या मी हृदयाच्या कप्प्यात मौल्यवान वस्तूसारख्या जपून ठेवल्या आहेत.
©® रोहिणी अग्निहोत्री
(स्वप्नील कळ्या)
🌸🌸🌸🌸🌸🌸🌸🌸🌸🌸🌸🌸